cau9+10

Câu 9: Trái đất tự quay quanh trục của mình như thề nào?

   Trái đất cũng giống như 8 hành tinh lớn khác trong hệ Mặt trời, đồng thời với việc quay xung quanh Mặt trời, nó cũng chuyển động không ngừng quanh trục quay giả tưởng. Hiện tượng luân chuyển ngày đêm là do Trái đất tự quay tạo nên. 
Mấy trăm năm trước, con người đã đưa ra rất nhiều phương pháp chứng minh Trái đất tự quay, “quả lắc Phu-côn” nổi tiếng đã cho chúng ta nhìn thấy một cách chính xác sự tự quay của Trái đất. Nhưng tại sao Trái đất có thẻ tự quay xung quanh trục? Và tại sao Trái đất có thể quay xung quanh Mặt trời? Đây là một vấn đề làm cho các nhà khoa học cảm thấy rất hứng thú trong nhiều năm liền. Xem xét sơ lược thì sự quay là một hình thức vận động cơ bản của nhiều thiên thể trong vũ trụ, nhưng để trả lời vấn đề này một cách chính xác, trước tiên còn cần phải làm rõ Trái đất và hệ Mặt trời hình thành như thế nào. Sự khám phá ra hiện tượng tự quay và hiện tượng quay xung quanh của Trái đất có mối tương quan mật thiết đến sự hình thành hệ Mặt trời. 
Những lí luận về thiên văn học hiện đại cho rằng, hệ Mặt trời được hình thành từ cái gọi là Tinh vân nguyên thuỷ. Tinh vân nguyên thuỷ là một mảng mây khí lớn và rất loãng, 5 tỉ năm trước đã chịu ảnh hưởng rối loạn và co lại phía trung tâm dưới tác động của lực hấp dẫn. Trải qua thời gian biến đổi dài đằng đẵng, mật độ vật chất của bộ phận trung tâm ngày càng lớn, nhiệt độ cũng cao hơn, cuối cùng đạt đến mức độ có thể dẫn đến phản ứng nhiệt hạch và chuyển hoá thành Mặt trời. Thể khí còn sót lại xung quanh Mặt trời dần dần hình thành một lớp thể khí xoay tròn hình cái chậu, trải qua quá trình co lại, lại va đập, tích tụ, lớp thể khí này từng bước tích tụ thành các hòn chất rắn, hành tinh nhỏ, hành tinh nguyên thuỷ, cuối cùng hình thành các thiên thể trong hệ Mặt trời như các tiểu hành tinh và đại hành tinh độc lập. 

Chúng ta biết rằng, cần đo độ chuyển động nhanh chậm của vật thể theo đường thẳng, có thể dùng tốc độ để biểu thị, vậy thì dùng cái gì để đo lường trạng thái quay tròn của vật thể? Có một cách là dùng “lượng chuyển động góc”. Đối với một vật thể chuyển động xung quanh một điểm cố định thì lượng chuyển động góc của nó bằng chất lượng nhân với tốc độ và nhân tiếp với khoảng cách giữa vật thể này và điểm cố định. Trong vật lý học có định luật bảo tồn lượng chuyển động góc rất quan trọng, đó là: Một vật thể chuyển động, nếu không chịu tác động của ngoại lực thì lượng chuyển động của góc của nó sẽ không biến đổi theo sự biến đổi hình dạng của vật thể. Ví dụ: một diễn viên múa Balê, khi đang quay đột nhiên thu cánh tay lại (khoảng cách giữa tâm và điểm cố định nhỏ đi) thì tốc độ quay của người đó sẽ nhanh hơn, bởi vì chỉ có vậy mới có thể bảo đảm vai trò quan trọng trong việc nảy sinh tốc độ tự quay của Trái đất. 

Thì ra việc hình thành tinh vân nguyên thuỷ của hệ Mặt trời đã có kèm theo lượng chuyển động góc. Sau khi hình thành hệ thống Mặt trời và hành tinh, lượng chuyển động góc của nó không bị giảm đi, nhưng sẽ có sự phân bổ lại, trong quan trọng tích tụ vật chất lâu dài, các thiên thể lần lượt đạt đến lượng chuyển động góc nhất định từ trong các tinh vân nguyên thuỷ. Do lượng chuyển động góc được giữ cố định, trong quan trọng co lại, tốc độ quay của các hành tinh cũng sẽ tăng lên ngày càng nhanh. Trái đất cũng không là ngoại lệ, lượng chuyển động góc mà nó đạt được phân bố chủ yếu trong việc Trái đất quay quanh Mặt trời, Trái đất quay quanh Mặt trăng và Trái đất tự chuyển động, nhưng cần phân tích chính xác sự chuyển động của Trái đất xung quanh các hành tinh lớn và sự tự vận động của Trái đất, cũng cần sự cố gắng trong công tác nghiên cứu của các nhà khoa học ngày nay. 

Câu 10: Giải thích hiện tượng Trái đất có 4 mùa và nêu mốc thời gian cơ bản của 4 mùa? Giải thích vì sao cự Bắc lạnh hơn xích đạo, giải thích hiện tượng ngày và đêm. Vì sao ở hai cực lại có hiện trượng “Đêm trắng”

*Trái Đất quay quanh Mặt Trời theo quỹ đạo hình elip, trong đó Mặt Trời là 1 trong 2 tâm. 
Đồng thời, trục Bắc-Nam của Trái Đất luôn nghiêng 23,5° so với mặt phẳng quỹ đạo của nó. Vấn đề ở đây chính là do sự nghiêng của trục Trái Đất so với phương quỹ đạo, chính góc nghiêng này quyết định góc nghiêng của tia sáng Mặt Trời tới Trái Đất, quyết định năng lượng Mặt Trời truyền xuống Trái Đất, và vì thế tạo nên các mùa khác nhau. 
Mùa hè (khoảng tháng -5-6-): Khi Trái Đất nghiêng phần bán cầu bắc về phía Mặt Trời, tia sáng Mặt Trời vuông góc với phần bán cầu bắc, năng lượng truyền xuống Trái Đất phần bán cầu bắc là nhiều nhất (trong nâm), nên phía bán cầu Bắc lúc đó là mùa hè - trong khi đó - năng lượng Mặt Trời truyền xuống phần bán cầu nam là ít nhất (trong năm), nên lúc đó phần bán cầu nam là mùa đông. 
Mùa đông: Hoàn toàn tương tự, khi Trái Đất nghiêng Bán cầu nam về phía Mặt Trời thì ở Bán cầu bắc là mùa đông, còn bán cầu nam lúc đó lại là mùa hè. 
Khoảng thời gian chuyển tiếp giữa hai mùa này thì lượng ánh sáng truyền xuống Trái Đất là trung bình, nên mùa xuân và mùa thu thì đều mát mẻ. Nhưng khi chuyển từ thời tiết lạnh sang ấm hơn thì sự sống phát triển mạnh hơn, đó chính là mùa xuân. Mùa thu thì ngược lại.

*Xích đạo thường được coi là nơi nóng nhất vì vùng này quanh năm có mặt trời trên đỉnh đầu. Nhưng hãy xem lại tài liệu thống kê tình hình thời tiết trên thế giới: Tại xích đạo, nhiệt độ cao nhất rất ít khi vượt quá 35 độ C. Vậy mà tại sa mạc Sahara ở châu Phi, nhiệt độ ban ngày lên tới 55 độ C, trong khi Sahara cách xa xích đạo hàng ngàn dặm.

*Mặt trời đứng yên một chỗ phát ra ánh sáng , nên chiếu sáng nữa phần trái đất khi nữa phần trái đất đó hướng về phía mặt phía trời, còn nữa phần kia thì không chiếu sáng được vì bị khuất.Vậy phần nữa có hứng được ánh sáng mặt trời đó thì sáng , nên được gọi là Ngày , còn nữa bên kia không hứng được ánh sáng thì tối nên được gọi là Đêm. Nó tự xoay chung quanh nó nên đưa nữa phần tối ra phía sáng và đưa nữa phần sáng qua tối, nên bên ngày thì trở thành đêm và bên đêm thì trở thành bên ngày. Đó là hiện tượng ngày và đêm. Vậy trái đất xoay chung quanh trục của nó đưa một nữa nó ra sáng và đưa một nữa nó vào tối.Nữa sáng là ngày và nữa tối là đêm.